محسن پورسیدآقایی صبح امروز در هشتاد و پنجمین جلسه شورای اسلامی شهر تهران گفت: همه می‌دانیم که وضعیت آلودگی هوا در سال گذشته، نگران‌کننده شد و شاهد تعطیلی مکرر ادارات و مدارس به این علت بودیم. طبق گزارش‌های به دست آمده از ایستگاه‌های سنجش میزان آلودگی هوا، در سال ۱۳۹۶ ما در تهران ۸ روز هوای کاملا ناسالم و ۱۰۰ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس داشته‌ایم. این میزان نگران‌کننده از افزایش حجم آلاینده‌ها در هوای شهر، همه ما را باید به فکر بیندازد که با وجود محدودیت‌هایی که داریم، به روش‌های مختلف برای کاهش تولید و انتشار ذرات آلاینده تلاش کنیم.
وی افزود: به طور معمول، غلظت ذرات آلاینده در نیمه دوم سال بیش از ۲ برابر نیمه اول سال است، به خصوص در محدوده آبان تا بهمن هرسال، ما با بحران افزایش غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون رو به رو هستیم. عادت همه این بوده که با فرا رسیدن فصل آلودگی هوا، نگران شوند و هشدار دهند و بعد هم به علت نبود بودجه و امکانات کافی و ممکن نبودن کارهای اساسی که در بلندمدت اثرگذار باشند، به کلی منصرف شوند تا سال آینده!
پورسیدآقایی ادامه داد: ما در شهرداری تهران تصمیم گرفته‌ایم برای اولین بار از تابستان به فکر زمستان باشیم و به جای آرزوهای بزرگ، روی اقدامات عملی دست‌یافتنی و در عین حال اثرگذار تمرکز کنیم. آنچه در اختیار شهرداری است، آلایندگی ناشی از خودروها است که البته عامل تولید ۷۰ درصد ذرات معلق و ۸۵ درصد گازهای سمی است. به بیان صریح‌تر، ما اگزوز خودروها را هدف گرفته‌ایم و معتقدیم که می‌شود با برنامه‌ریزی‌های موثر، تولید آلودگی خودروها را کاهش داد.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با اشاره به اینکه برخی اقدامات در ظاهر ساده و حتی کم‌تأثیر به نظر می‌رسند، اما در واقع بسیار اثرگذارند، اظهار کرد: در همین سه سال اخیر، حذف گوگرد حاصل از سوخت باعث شده که غلظت آلاینده خطرناکی به نام اکسید گوگرد در هوای تهران به یک‌سوم کاهش یابد. ما معتقدیم با یک عزم همگانی و چند اقدام مشخص که همگی منطبق با تجربه‌های دیگر کشورها و مورد تأیید و تأکید بانک جهانی است، می‌توان آلودگی هوا را به میزان قابل توجهی مهار کرد.
پورسیدآقایی با اشاره به گزارش بانک جهانی گفت: براساس این گزارش تهران به لحاظ ذرات آلاینده کمتر از ۱۰ میکرون، در وضعیتی بهتر از شانگهای و بمبئی و کلکته و قاهره، اما در وضعیتی بدتر از گوانگ‌جو و استانبول و سئول و بانکوک و مکزیکوسیتی قرار دارد.
تاوان اقتصادی آلودگی هوا در تهران سالانه ۲.۶ میلیارد دلار است
وی افزود: بر اساس گزارش این مرجع بین‌المللی، تاوان اقتصادی آلودگی هوا (هزینه‌های آسیب به سلامت شهروندان ) در تهران، سالانه ۲.۶ میلیارد دلار است. اما نکته جالب اینجاست که با مقایسه همین رقم برای شهرهای مختلف، متوجه می‌شویم که اگر به لحاظ میزان ذرات زیر ۲.۵ میکرون، تهران را به وضعیت سئول برسانیم، یعنی از ۳۵ میلی‌گرم بر مترمکعب به ۲۵ میلی‌گرم بر متر مکعب برسیم، سالانه ۴۰۰ میلیون دلار از خسارات آلودگی هوا به شهرمان کم می‌شود. اگر همین عدد به ۲۰ میلی‌گرم بر مترمکعب برسد که مشابه شرایط مکزیکوسیتی است، ۳۰۰ میلیون دلار دیگر صرفه‌جویی می‌کنیم و اگر به وضعیت لندن برسیم که متوسط غلظت ذرات آلاینده زیر ۲.۵ میکرون در آن حدود ۱۵ میلی‌گرم بر مترمکعب است، ۴۰۰ میلیون دلار از هزینه‌های اقتصادی آلودگی هوا کاهش می‌یابد. اینها نشان می‌دهد که ما هرچقدر در حوزه کاهش آلودگی هوا خرج کنیم، علاوه بر اینکه به نفع جان و سلامتی مردم است، حتی به لحاظ اقتصادی هم در مجموع به نفع شهر و شهروندان است.
پورسیدآقایی ادامه داد: بانک جهانی راهکارهای مشخصی را برای کاهش آلودگی هوا در تهران پیشنهاد داده است که هریک میزانی از اثربخشی، تحلیل هزینه- فایده و دوره زمانی نتیجه‌بخشی دارند. در برنامه‌های شهرداری که امروز بنده به شورای محترم گزارش می‌دهم، دقیقا همین راهکارهای کوتاه‌مدت با اثرگذاری بالا آمده است؛ ضمن اینکه راهکارهای میان‌مدت و بلندمدت را هم در دست پیگیری داریم. توسعه طرح «کاهش» (کنترل آلودگی هوای شهر) و گسترش پوشش معاینه فنی، پرداخت یارانه به خودروهای پاک و حمل و نقل غیر موتوری و نصب فیلتر دوده از جمله این راهکارها است.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در بخش بعدی سخنان خود از برنامه‌های این معاونت سخن گفت و توضیح داد: ما در بهمن‌ماه ۱۳۹۶ برنامه پیشنهادی شهرداری تهران برای کاهش آلودگی هوا را رونمایی کردیم و جزییات آن را هم برای نقد و ارزیابی کارشناسان به صورت شفاف منتشر کردیم. در آن برنامه، ما تعهد کرده بودیم که اگر دولت منابع مالی و اعتباری مورد نیاز برای اجرای این برنامه را تأمین کند، پس از پنج سال، تولید ذرات معلق ۵۵ درصد و تولید سایر آلاینده‌ها ۴۵ درصد کاهش می‌یابد.
وی افزود: اجرای آن برنامه در سال اول به ۱۵۰۰ میلیارد تومان و در کل پنج سال به ۷۵۰۰ میلیارد تومان نیاز دارد؛ که البته این رقم‌ها با نرخ دلار آن زمان محاسبه شده است و طبعاً الان بیشتر است. بقیه منابع مورد نیاز برای اجرای برنامه نیز از طریق تسهیلات بانکی و آورده بخش خصوصی و مالکان وسایل نقلیه قابل تأمین است. برآورد کارشناسان این است که اجرای این طرح می‌توانست در طولانی‌ترین بازه زمانی آلوده که مربوط به ۲۱ آذر تا ۱۰ دی ۱۳۹۴ است و ما سه روز با شرایط کاملا ناسالم داشتیم و هیچ روزی با هوای سالم نداشتیم، شرایط را به وضعیتی تغییر دهد که نه تنها هیچ روز ناسالمی نداشته باشیم، بلکه ۹ روز سالم را هم تجربه کنیم. بنابراین اثربخشی برنامه کاهش آلودگی هوا واضح است، به شرطی که منابع آن تأمین شود.
پورسیدآقایی با تاکید بر تأمین نشدن بخشی از منابع این طرح، اضافه کرد: این برنامه دست‌کم این اثر را داشت که باعث شد در قانون بودجه ۱۳۹۷ مبلغ ۱۵۰ میلیارد تومان برای شهرداری تهران از محل جرایم طرح کاهش تهیه شود؛ اگرچه هنوز معلوم نیست چه میزان از آن محقق شود و تخصیص یابد.
وی افزود: در عین حال در شورای شهر تهران هم مصوباتی همچون نصب فیلتر دوده در ناوگان حمل و نقل تهران، الزام شهرداری به ساماندهی انواع خودروهای دیزلی و همچنین تخفیف به خودروهای هیبریدی و خودروهای دارای معاینه فنی برتر را داشته‌ایم که در برنامه‌های جدید به همه این مصوبات شورای محترم توجه شده است.
پورسیدآقایی درباره برنامه‌های این معاونت در زمینه ساماندهی خودروهای دیزلی نیز گفت: ما برنامه‌های مشخصی را در زمینه ساماندهی خودروهای دیزلی زمینی و با کاربری عمرانی و عمومی پیگیری کرده‌ایم که شامل تدوین سیاهه انتشار، تدوین فرایند معاینه فنی و ابلاغ استفاده از فیلتر در ناوگان دیزل، خصوصا به بخش خصوصی اتوبوسرانی و خودروهای حوزه معاونت خدمات شهری است؛ کارهایی که ضروری بود اما تاکنون با جدیت انجام نشده بود.
هماهنگی شهرداری با فرماندهان پلیس برای اجرای برنامه های کنترل آلایندگی خودروها
وی اضافه کرد: در خصوص فاز دوم طرح کاهش که از اول آبان ماه اجرا می‌شود و مشخصا کنترل معاینه فنی را به کل خودروها، کل ایام هفته و کل ساعات شبانه‌روز گسترش می دهد، اقدامات همه‌جانبه‌ای صورت گرفته است. اولا تیم‌های کارشناسی معاونت حمل و نقل و واحدهای زیرمجموعه آن، در چند ماه گذشته به شدت پیگیر آن بودند که همه دستگاه‌ها را برای اجرای این برنامه جدی و موثر در حوزه کاهش آلودگی هوا، همدل و همراه کنند. ما مصوبه کارگروه ملی و کارگروه استانی کاهش آلودگی هوا را برای ابعاد مختلف طرح اخذ کردیم و خوشبختانه باید به استحضار اعضای محترم شورا برسانم که این روزها هماهنگی کم‌سابقه‌ای بین مدیران شهرداری با مسئولان دولتی و فرماندهان پلیس ایجاد شده است تا برنامه‌های کنترل آلایندگی خودروها در تهران با موفقیت هرچه بیشتری اجرا شود.
مردودی بیش از ۸۰ درصد از خودروهای ناوگان سنگین در طرح کنترل میزان آلایندگی
پورسیدآقایی ادامه داد: مبادی مورد نظر در حال تجهیز به دوربین‌های ثبت تخلف هستند که معاینه فنی خودروهای عبوری را کنترل خواهد کرد. همچنین به منظور اجرای ۲۴ ساعته قانون، بیش از ۴۰۰ پروژکتور در ۲۱۹ سامانه جایابی‌شده در حال نصب است. ضمنا طرح کنترل مکانیزه معاینه فنی و ثبت پلاک با خودروهای سیار را به صورت آزمایشی در دست بررسی داریم و همچنین بر روی خودروهای سواری سبک و سنگین، طرح کنترل میزان آلایندگی را به صورت تصادفی و کنار جاده‌ای آغاز کرده‌ایم که متأسفانه باید بگویم بیش از ۸۰ درصد ناوگان سنگین در این آزمون‌ها مردود شده‌اند. این نشان می‌دهد که شهروندان چقدر از این ناحیه آسیب می‌بینند و برنامه‌هایی که در زمینه صدور باربرگ و الزام همه خودروها به اخذ معاینه فنی در تهران داریم، تا چه حد ضروری است. برای اینکه دقت معاینه فنی در مراکز تهران افزایش یابد، بیش از یک ماه است که مراکز معاینه فنی سبک و سنگین را به سامانه دورسنج موتور مجهز کرده‌ایم تا از صحت تست آلایندگی مطمئن شویم.
وی با اشاره به سامانه‌ای که در ستاد معاینه فنی راه‌اندازی شده است، ادامه داد: از حدود دو ماه قبل، به همه خودروهایی که مهلت معاینه فنی آن ها رو به پایان است، پیامک اخطار می‌فرستیم. برای تبلیغ و اطلاع‌رسانی این برنامه‌ها و همراه کردن افکار عمومی با آن ها نیز کمپینی را با شعار «دود بدرود» آغاز کرده‌ایم که یک شعار دست‌یافتنی است و آرزو نیست.
پورسیدآقایی درباره نتایج این اقدامات هم گفت: خوشبختانه در همین مدت ۲۷۵ هزار خودرو توانسته‌اند معاینه فنی برتر را در تهران دریافت کنند که یک استاندارد بالاتر در کاهش آلایندگی را نشان می‌دهد. از این تعداد، ۶۰ هزار مورد مربوط به خودروهای با عمر زیر چهار سال است که فقط برای استفاده از فرصت تشویقی تخفیف در طرح ترافیک، برای اخذ معاینه فنی برتر مراجعه کردند.
از اول آبان تهران جولانگاه کامیون های دودزا نخواهد بود
وی درباره سامانه باربرگ نیز گفت: سامانه باربرگ از ۲۴ مردادماه به طور آزمایشی آغاز شده، سایت و اپلیکیشن آن طراحی شده و به همه فعالان حوزه بار و کالا نیز اطلاع‌رسانی شده است، از اول آبان هم اجباری خواهد شد و طبق مصوبه‌ای که از کارگروه استانی آلودگی هوا اخذ کرده‌ایم، از اول آبان به امید خدا تهران دیگر محلی برای جولان کامیون‌های دودزا و آلاینده که نفس مردم این شهر را بگیرند، نخواهد بود. خودروهای باری که مبدأ و مقصد آن ها تهران نیست، حق عبور از داخل شهر تهران نخواهند داشت. پلیس محترم راهور هم در ۷ روز هفته و به صورت ۲۴ ساعته معاینه فنی ناوگان دیزلی را کنترل و اعمال قانون خواهد کرد.
پورسیدآقایی درباره اقدامات انجام شده در حوزه اتوبوسرانی نیز عنوان کرد: بنده دو ماه قبل بخشنامه کردم که همه اتوبوس‌های شرکت واحد باید معاینه فنی داشته باشند و از اول مهرماه هر اتوبوسی که دودزا باشد یا معاینه فنی نداشته باشد، اجازه تردد در سطح شهر نخواهد داشت.
تجهیز ۹۰۰ دستگاه اتوبوس به فیلتر دوده تا پایان سال
وی افزود: اتوبوسرانی را هم ملزم کرده‌ایم که بعد از این، معاینه فنی را صرفا از مراکز شهر تهران اخذ کنند که به صحت سنجش آن ها اطمینان بیشتری وجود دارد البته از مهرماه که این ضرب‌الاجل به پایان رسید، بنده از مردم استمداد خواهم کرد که در نظارت عمومی به دودزایی اتوبوس‌ها، ما را یاری کنند تا برای همیشه شهرمان را از تصویر زشت اتوبوس‌های دودزا خلاص کنیم. همچنین برنامه داریم که ۷۰۰ دستگاه اتوبوس دیزلی فعال در خطوط بی‌آر‌تی و حدود ۲۰۰ دستگاه اتوبوس بخش خصوصی را هم تا پایان سال به فیلتر دوده مجهز کنیم.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران درباره اقدامات انجام شده در زمینه کاهش آلایندگی موتورسیکلت‌ها نیز توضیح داد: متأسفانه نقش موتورهای کاربراتوری بسیار مخرب است. برای این سه حوزه، سه برنامه داریم که به موازات هم در حال پیگیری است: تبدیل آن ها به انژکتوری، طرح کلید به کلید و موتورسیکلت برقی از جمله مهم ترین برنامه ها است. برای طرح دوم در حال مطالعه و مذاکره هستیم تا بتوانیم موتورسیکلت‌هایی با استاندارد یورو۳ را جایگزین موتورهای فعلی کنیم. در طرح سوم هم برنامه‌هایی برای وارد کردن موتورسیکلت برقی با کمک یارانه و تسهیلات دولتی در حال پیگیری است که البته با توجه به تغییرات نرخ ارز، لااقل در کوتاه‌مدت نمی‌توان به اجرایی شدن آن امید داشت.
وی درباره دست‌یافتنی‌ترین برنامه‌ای در حوزه موتورسیکلت‌ها نیز اظهار کرد: این برنامه طرح تبدیل کاربراتوری به انژکتوری است که هم‌اکنون فاز پایلوت آن آغاز شده و چند نمونه هم تبدیل شده‌اند که در حال برآورد میزان آلایندگی آن ها هستیم.
پورسیدآقایی ادامه داد: آلایندگی موتورسیکلت‌های کاربراتوری بالغ بر ۱۵ گرم بر هر کیلومتر پیمایش است که با تبدیل به انژکتوری به کمتر از یک‌سوم (۵ گرم در هر کیلومتر پیمایش) می‌رسد و حتی پیش‌بینی تا ۲ گرم بر کیلومتر نیز وجود دارد. هزینه این کار برای هر موتورسیکلت در فاز آزمایشی حدود ۲ میلیون تومان برآورد شده است که در مرحله اجرا و در تعداد زیاد، احتمالا به کمتر از یک میلیون تومان برای هر موتورسیکلت می‌رسد که واقعا به‌صرفه است و می‌تواند در کوتاه‌مدت دستاوردهای خوبی در زمینه کنترل آلایندگی ناشی از موتورسیکلت‌ها داشته باشد.
افزایش ۲۵ درصدی مراجعه تاکسی ها به مراکز معاینه فنی
معاون حمل و نقل شهرداری تهران تصریح کرد: در تاکسیرانی هم برنامه تعویض رایگان کاتالیست برای ۲۰۰۰ تاکسی و همچنین ورود ۳۰۰ دستگاه خودروی هیبریدی و یورو۵ به بالا را پیگیری می‌کنیم که تا همین امروز ۶۰ دستگاه محقق شده و وارد خیابان شده یا در حال رنگ‌شدن و شماره‌گذاری است. حتی در خصوص تاکسی‌های فرسوده هم، به شرط ثبت‌نام در سامانه نوسازی و اخذ معاینه فنی، اجازه تردد داده‌ایم و جرایم معاینه فنی آن ها هم به شرط آنکه تا اول مهر معاینه فنی بگیرند، بخشیده شده است که همین طرح موجب افزایش ۲۵ درصدی مراجعات تاکسی‌ها برای اخذ معاینه فنی شده است.
آخرین بخش این گزارش به فرهنگ‌سازی برای کاهش آلودگی اختصاص داشت و پورسیدآقایی درباره اقدامات انجام شده در این زمینه نیز گفت: برای فرهنگ‌سازی و جلب مشارکت عمومی هم جلساتی را با حضور نمایندگان رسانه‌ها و فعالان مدنی و تشکل‌های غیردولتی برنامه‌ریزی کرده‌ایم و همچنین تبلیغات شهری را آغاز کرده‌ایم تا بتوانیم اهداف بزرگی را که با وجود امکانات کم در مسیر کنترل آلودگی هوا تدارک دیده‌ایم، با یاری و همراهی خود مردم به پیش ببریم.
